Özel Güvenlik İşçileri Koruma Emekçi Sendikası

Ben 21.09.1999 tarihinde sigortalı çalışmaya başladım. 7083 gün primim var. SGK’dan kıdem tazminatı alabilmek için yazı istiyorum ama “Öyle bir yazı vermiyoruz” diyorlar. Ne yapmam gerekir? (Meryem D.)

1475 Sayılı Eski İş Kanunu’nun yürürlükteki 14. Maddesinin birinci fıkrasının 5 numaralı bendine göre, yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirenler kendi istekleriyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatını alabilirler. Yaş dışındaki emeklilik koşulları işe giriş dönemine göre şöyledir:

8 Eylül 1999 öncesi çalışmaya başlayanlar: 15 yıl sigortalılık 3600 prim günü.

8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayanlar: 25 yıl sigortalılık ve 4500 prim günü veya sigortalılık süresine bakılmaksızın 7000 prim günü.

1 Mayıs 2008 ve sonrasında çalışmaya başlayanlar: 1 Ocak 2016 tarihine kadar olan dönemde 4600 ile 5300 prim günü; 1 Ocak 2016 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar ise 5400 prim günü.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) görevlileri, 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı çalışmaya başlayanların 15 yıl 3600 prim günüyle kıdem tazminatı yazısı alabileceği konusunda tereddüt yaşamıyor. Ancak, 8 Eylül 1999 sonrası sigortalı çalışmaya başlayanlar kıdem tazminatı yazısı almak istediklerinde zaman zaman bu tür olumsuz cevaplarla karşı karşıya kalabiliyorlar. Daha önce de birçok okurumuz benzer yönde mesajlar gönderdi. Sorunun çözümü için SGK personelinin talimatlandırılması ihtiyacı olduğu görülüyor.

SSK (4/a) statüsünde çalışanlara kıdem tazminatı yazısının nasıl verileceği, SGK’nın 2018/38 Sayılı Emeklilik İşlemleri Genelgesi’nde düzenlenmektedir. Genelgenin “4/1-(a) Sigortalıları İçin Kıdem Tazminatı” başlıklı bölümü şöyledir:

“Kurumca verilen kıdem tazminatına esas yazı; 8/9/1999 (dahil) tarihinden önce çalışmaya başlayanlar için aylığa hak kazanma koşullarından yaş dışında en az 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3600 prim ödeme gün sayısı koşullarını, 8/9/1999 (hariç) tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar için ise 506 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan sigortalılık süresi ile prim ödeme gün sayısı koşullarını en erken yerine getirdikleri tarihe göre verilmekte olup, kıdem tazminatı yazısına ilişkin taleplerde Genelge eki (Ek-3) yazı kullanılacaktır.”

Çalışmakta olduğunuz işyerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine, “Kıdem tazminatına esas yazı” almak istediğinizi belirtmelisiniz. SGK’dan alacağınız yazıyı işverene sunarak, kıdem tazminatınızı alıp ayrılacağınızı bildirmelisiniz. SGK’dan bu yazıyı almadan kesinlikle işten ayrılmamalısınız.

İŞVERENİN 7000 GÜNLE KIDEM TAZMİNATINI İSTEYEN İŞÇİYE YAPTIRIMI OLABİLİR Mİ?

Sigortalı işe başlama tarihim 15.12.2004. 5277 prim günüm mevcut. 1999’dan sonra işe girenlerin 7000 prim gününü doldurduklarında kıdem tazminatı alabileceğine dair yazınızı gördüm. 7000 günü doldurup istifa ettiğim gün tazminatımı alıp işten ayrılabilir miyim? İşveren bana ihbar süresini veya ek herhangi bir süreyi çalışmam için baskı yapabilir mi? Şirketin bu konuda bir yaptırımı olabilir mi? (Gökhan K.)

8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihi arasında sigortalı çalışmaya başlayanlar 7000 prim gününü doldurduklarında SGK’dan kıdem tazminatı yazısı aldıktan sonra işverene ibraz ederek kendi istekleriyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatını alırlar. Bu durumda ihbar süresi aranmaz, işveren ek herhangi bir süreyle çalışma talebinde bulunamaz. Şirketin de herhangi bir yaptırımı olamaz. Bu işçinin yasal bir hakkıdır.

İŞYERİ AÇARKEN SSK’DAN EMEKLİLİK HAKKINI KAYBETMEMEK İÇİN NE YAPILABİLİR?

Ben yurt dışında şantiyelerde çalışan bir mühendisim. Emeklilik için gerekli gün sayısını doldurdum, yaşımın dolmasına 4 yılım var. Türkiye’ye döndüğümde küçük bir firma kurmak istiyorum fakat firma kurarsam BAĞ-KUR’lu olmam gerekiyor. Oysa ben BAĞ-KUR’dan değil, SSK’dan emekli olmak istiyorum. Yaşım doluncaya kadar devletten maaş istemiyorum, sadece SSK’lı olarak haklarımın yanmamasını istiyorum. Aksi takdirde firma kurmak için 4 yıl daha bekleyeceğim. Ne yapmam gerekir? (Okan D.)

Kanuna göre, 2008 yılından önce sigortalı çalışmaya başlayanlara, son 7 yılda en çok hangi statüde çalıştılarsa o statüde emekli aylığı bağlanıyor. Buna göre, emeklilik dilekçesi verdiğiniz tarihte BAĞ-KUR (4/b) statüsündeki primlerinizin 1259 günü geçmemesi gerekir. Yaşı doldurmanıza 4 yıl kaldığına göre, kendi adınıza kuracağınız işyerini bu şekilde hesaplayarak 6-7 ay geç açarsanız bir sorun olmaz. Aksi takdirde SSK’dan emeklilik hakkınızı yitirirsiniz. BAĞ-KUR’dan emekli olabilmek için de 9000 prim gününü doldurmayı beklemek zorunda kalabilirsiniz. 

EMEKLİLİK DİLEKÇESİ NE ZAMAN VERİLMELİ?

EYT mağduru bir vatandaşım. Bu yıl 31 Aralık tarihinde yaştan dolayı emekli olmaya hak kazanacağım. Emeklilik dilekçemi yılın son günü mü vermeliyim, ocak ayını mı beklemeliyim? Doğru tarih nedir? (Gülşen Y.)

Emeklilik dilekçesinin 31 Aralık’ta mı 1 Ocak’ta mı verilmesi gerektiğini söylemek için çok erken. Buna karar verebilmek için temmuz ayında yapılan maaş artışı ile yıl sonu enflasyon tahmini ve 2021 yılı büyüme beklentisinin netleşmesi gerekir. Enflasyon yıl sonuna doğru yükselirse ve 2021 yılı büyümesinin yüksek çıkacağı netleşirse 31 Aralık yerine 1 Ocak’tan sonra emeklilik dilekçesi vermek daha avantajlı olur.

SSK ve BAĞ-KUR’lular için haziran veya temmuz ayında dilekçe vermenin bir önemi bulunmuyor ancak emekli ikramiyeleri temmuz ayındaki memur maaş katsayısına göre arttığı için kamu çalışanlarının emeklilik dilekçesini haziran yerine 15 Temmuz’dan sonra vermeleri daha avantajlıdır.

İLAVE İSTİHDAMA FİNANSMAN DESTEĞİ NASIL UYGULANACAK?

Çalıştırmak için bir ya da birden fazla personel aldığımızda istihdam kredisinden biz de faydalanabiliyor muyuz? Yasa çıktı mı? Çıktıysa nasıl müracaat edeceğiz? Kamu bankalarına sordum böyle bir paket olmadığını söylediler. (Murat T.)

Konuyla ilgili düzenleme 25 Mayıs 2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 7319 Sayılı Kanun’la gerçekleştirilmiştir. Buna göre, mart ayındaki işçi sayısı 50’nin altında olan özel sektöre ait işletmelere Kredi Garanti Fonu kefaletiyle kamu bankalarından kredi kullandırılacak. Krediden yararlanabilmek için işletmede son 12 aylık dönemdeki ortalama işçi sayısına ilave olarak 1 Temmuz 2021 – 30 Haziran 2022 tarihleri arasında yeni işçi istihdam etmek veya mart ayında en az 20 gün ücretsiz izne çıkarttığı işçisini normal çalışmaya geçirmek gerekiyor.

İşe alınacak işçiler için 12 ay süreyle asgari ücret üzerinden ödenen sosyal güvenlik ve işsizlik sigortası primlerinin işçi ve işveren payları, kredi faizlerinden mahsup edilecek.İlave istihdam edilecek işçinin son üç ay içinde on günden fazla sigortalı bir işte çalışmaması veya 4/b kapsamında sigortalı olmaması gerekecek.

Kamu bankaları ve kamuya ait katılım bankalarınca, ilave istihdam edilen veya ücretsiz izinden normal çalışmaya geçirilen işçi başına 100 bin TL’ye kadar kredi kullandırılacak. Bir işletme en fazla 5 işçi için toplam 500 bin liraya kadar kredi kullanabilecek. Kredi 6 ayı geri ödemesiz 2 yıl vadeli olacak.İşletme öncelikle 12 ay süreyle yeni işe aldığı veya ücretsiz izinden normal çalışmaya geçirdiği işçisinin 2021 yılı için aylık 1341 TL tutarında olan primlerini ödeyecek. Daha sonra bu primler, işletmenin ödeyeceği kredi faizinden mahsup edilecek.Kanun henüz yeni yürürlüğe girdi. Zaten 1 Temmuz’dan sonra işe alınacak işçiler için uygulanacağından, önümüzdeki günlerde konuyla ilgili tebliğ veya genelge gibi ikincil düzenlemeler yayımlanır. Başvurunun nereye nasıl yapılacağına dair ayrıntılar da o zaman netleşir.

BABAM 3600 GÜNLE NASIL EMEKLİ OLUR?

Babam 01.01.1960 doğumlu. 1980 yılında 20 ay askerlik yapmış. 1988 yılında 186 gün esnaf BAĞ-KUR’u var ama borcunu 10 yıl kadar sonra ödeyip BAĞ-KUR’u kapatmış. 13 Mayıs 2016 - 25 Ocak 2021 tarihleri arasında tarım BAĞ-KUR’u ödedik. 25 Ocak 2021’den bu yana da ek - 5 tarım sigortası ödüyoruz. 3600’den emekli olabilir mi? En yüksek emekli aylığını hangi sigortadan alabilir? (Kadir B.)

Tarım BAĞ-KUR’undan ek – 5 tarım sigortasına geçiş yapması doğru olmuş. BAĞ-KUR’dan emekli olabilmek için en az 4500 prim gününü doldurması gerekir iken, ek – 5 tarım sigortasından 4/a (SSK) kapsamında 3600 günle 60 yaşında emekli olabilir. Yaşını doldurmuş ama prim günü eksik. Askerlik borçlanması yapmadıysa askerlik süresini borçlanarak emeklilik tarihini öne çekebilir. Ek – 5 tarım sigortasına devam ederek 3600 prim gününü doldurduğu tarihte emeklilik dilekçesi verebilir.

Eksik prim günüyle emekli olacağı için aylığı düşük olur ama alt sınırdan az olamaz. Emekli aylığı, bakmakla yükümlü olduğu kişi varsa brüt asgari ücretin yüzde 40’ından; bakmakla yükümlü olduğu kişi yoksa yüzde 35’inden az olamaz.

YILLIK İZİN ÜCRETİ KAÇ YIL İÇİNDE ALINABİLİR?

İşyerine ilk giriş tarihim 1 Temmuz 1998. 20 Mayıs 2020 tarihinde istifa ederek işten ayrıldım. Kıdem tazminatımı almadım. Çalıştığım sürede hiç yıllık izin kullanmadım. Yıllık izin ücretini alabilmek için işyerine kaç yıl içerisinde müracaat etme zorunluluğum var? (Ahmet Ö.)

Kullanılmayan izin ücreti sadece işten ayrılırken alınabilir. Çalışırken kullanılmayan izin parasını alma hakkı bulunmuyor. İşçilerin ücret alacaklarında 5 yıllık zaman aşımı uygulanıyor. İşten ayrıldığınız tarihten itibaren beş yıl içinde kullanmadığınız yıllık izinlerin ücretini işyerinden isteyebilirsiniz.

Kendi isteğiyle işten ayrılanlar, iş akdini haklı bir sebeple feshetmemiş ise kıdem tazminatını alamazlar. Ancak, kullanılmayan izin ücretini her durumda alabilirler. Kendi isteğiyle işten ayrılan işçi de işverence haklı bir sebeple işten çıkartılan işçi de kullanmadığı izin günlerinin parasını alabilir.